درود؛
این روزها؛ خوشبختانه خودروهای جدید ایرانی، با استانداردهای آلایندگی بالاتری نسبت به خودروهای تولیدی در روزگاران پیشین تولید می شوند. از جمله نصب مبدل های کاتالیستی برای بسیاری از خودروهای تولیدی در کارخانجات داخلی، اجباری شده است. مبدل های کاتالیستی، آلاینده های خطرناک شیمیایی را تبدیل به ترکیبات کم ضررتری می نمایند؛ مثلا اکسیداسیون مونوکسیدکربن به دی اکسید کربن، اکسیداسیون هیدروکربن های نسوخته و تبدیل آنها به دی اکسید کربن و آب و همچنین کاهش اکسیدهای نیتروژن به اکسیژن و نیتروژن. لذا این مبدلهای معروف به سه گانه؛ نیاز به یک ماده ی اکسنده و همزمان یک ماده ی کاهنده دارند که برای این منظور، از فلزات گرانبهایی مانند پالادیوم، طلا، پلاتین، رودیوم و کادمیوم استفاده می شود. مثلا فلز گران قیمت پلاتین می تواند به عنوان کاتالیست کاهنده و پالادیوم هم به عنوان کاتالیست اکسنده به کار رود.
اما معضل در زمانی به وجود می آید که عنصری مثل پلاتین نسبت به واحد پول ایران، قیمت وحشتناکی پیدا می کند، زیرا شوربختانه برخی قطعه سازان ایرانی، ظاهرا شروع به استفاده از عنصر رادیوم، به عنوان کاتالیست کاهنده ی جایگزین پلاتینیوم کرده اند. اما متاسفانه تمام ایزوتوپهای رادیوم به شدت رادیواکتیو بوده و حتی ایزوتوپ پایدار آن یعنی Ra226 با نیم عمر 1602 سال، می تواند به گاز کشنده ی رادون تبدیل شود که برای شش بسیار آسیب زاست (یک گرم رادیوم، روزانه به مقدار 0.0001 میلی گرم گاز رادون از خود ساطع می کند). از طرف دیگر، از آن جا که رادیوم یک عنصر رادیواکتیو است، واپاشی شده و به عناصری با عدد و وزن اتمی کم تر تبدیل می شود. این ویژگی کمک می کند تا انواع دیگری از عناصر نیز تولید شود که متاسفانه شایع ترین محصول فرو پاشی سرب است. رادیوم هنگام پرتو زایی؛ ذرات آلفا، بتا و هم چنین اشعه ی گاما منتشر می کند و لذا می تواند بافتهای زنده ی اندامها را از بین ببرد. مطالعات شیمیایی نشان می دهد که 1 گرم رادیوم 226 در هر ثانیه، به 10 10 × 7.3 ذره تجزیه می شود.
در اوایل کشف این عنصر؛ رادیوم در ساخت رنگ های شب نما، کلیدهای هواپیما، ساعت های شب نما، صفحات سوختی هسته ای و صفحات نشان گر (مثلاً کیلو متر ماشین)، استفاده می شد. اما در طی دهه ی 1930 میلادی، کارگرانی که با شب نماها کار می کردند و در معرض رادیوم قرار می گرفتند، دچار مشکلات جدی مانند زخم کم خونی و سرطان استخوان می شدند. همچنین کار با رادیوم، با عنوان دلیلی برای مرگ زودرس نابغه ی لهستانی فیزیک و شیمی یعنی ماری کوری در نظر گرفته شد. به همین دلایل، استفاده از رادیوم به سرعت منسوخ و استفاده از آن در قانون هم ممنوع شد.
این روزها؛ خوشبختانه خودروهای جدید ایرانی، با استانداردهای آلایندگی بالاتری نسبت به خودروهای تولیدی در روزگاران پیشین تولید می شوند. از جمله نصب مبدل های کاتالیستی برای بسیاری از خودروهای تولیدی در کارخانجات داخلی، اجباری شده است. مبدل های کاتالیستی، آلاینده های خطرناک شیمیایی را تبدیل به ترکیبات کم ضررتری می نمایند؛ مثلا اکسیداسیون مونوکسیدکربن به دی اکسید کربن، اکسیداسیون هیدروکربن های نسوخته و تبدیل آنها به دی اکسید کربن و آب و همچنین کاهش اکسیدهای نیتروژن به اکسیژن و نیتروژن. لذا این مبدلهای معروف به سه گانه؛ نیاز به یک ماده ی اکسنده و همزمان یک ماده ی کاهنده دارند که برای این منظور، از فلزات گرانبهایی مانند پالادیوم، طلا، پلاتین، رودیوم و کادمیوم استفاده می شود. مثلا فلز گران قیمت پلاتین می تواند به عنوان کاتالیست کاهنده و پالادیوم هم به عنوان کاتالیست اکسنده به کار رود.
اما معضل در زمانی به وجود می آید که عنصری مثل پلاتین نسبت به واحد پول ایران، قیمت وحشتناکی پیدا می کند، زیرا شوربختانه برخی قطعه سازان ایرانی، ظاهرا شروع به استفاده از عنصر رادیوم، به عنوان کاتالیست کاهنده ی جایگزین پلاتینیوم کرده اند. اما متاسفانه تمام ایزوتوپهای رادیوم به شدت رادیواکتیو بوده و حتی ایزوتوپ پایدار آن یعنی Ra226 با نیم عمر 1602 سال، می تواند به گاز کشنده ی رادون تبدیل شود که برای شش بسیار آسیب زاست (یک گرم رادیوم، روزانه به مقدار 0.0001 میلی گرم گاز رادون از خود ساطع می کند). از طرف دیگر، از آن جا که رادیوم یک عنصر رادیواکتیو است، واپاشی شده و به عناصری با عدد و وزن اتمی کم تر تبدیل می شود. این ویژگی کمک می کند تا انواع دیگری از عناصر نیز تولید شود که متاسفانه شایع ترین محصول فرو پاشی سرب است. رادیوم هنگام پرتو زایی؛ ذرات آلفا، بتا و هم چنین اشعه ی گاما منتشر می کند و لذا می تواند بافتهای زنده ی اندامها را از بین ببرد. مطالعات شیمیایی نشان می دهد که 1 گرم رادیوم 226 در هر ثانیه، به 10 10 × 7.3 ذره تجزیه می شود.
در اوایل کشف این عنصر؛ رادیوم در ساخت رنگ های شب نما، کلیدهای هواپیما، ساعت های شب نما، صفحات سوختی هسته ای و صفحات نشان گر (مثلاً کیلو متر ماشین)، استفاده می شد. اما در طی دهه ی 1930 میلادی، کارگرانی که با شب نماها کار می کردند و در معرض رادیوم قرار می گرفتند، دچار مشکلات جدی مانند زخم کم خونی و سرطان استخوان می شدند. همچنین کار با رادیوم، با عنوان دلیلی برای مرگ زودرس نابغه ی لهستانی فیزیک و شیمی یعنی ماری کوری در نظر گرفته شد. به همین دلایل، استفاده از رادیوم به سرعت منسوخ و استفاده از آن در قانون هم ممنوع شد.
دیدگاه